Chữ “Tâm” là chữ đầu tiên tôi nghĩ đến mỗi khi xuân về tết đến, cũng là cách để tôi tìm về với chính mình, và nhìn lại chính mình trong một năm vừa qua.
Nhân dịp đầu năm mới, “Dạo chơi cùng ngôn từ” số 5 này xin được dành trọn cho một chữ “Tâm” giàu ý nghĩa nhân văn.
Bản thân chữ “Tâm” khi đứng một mình cũng đã rất đa dạng về mặt ý nghĩa:
Tâm là trái tim.
Tâm là phần bên trong của mọi sự vật, sinh vật.
Tâm là có tình cảm.
Tâm là phần nằm ở bên trong con người.
Tâm là lòng dạ con người.
Tâm là phần lương thiện của con người, là lòng trắc ẩn của con người.
Tâm là khả năng nhận thức, suy nghĩ (tâm trí).
Tâm là điểm ở giữa một vòng tròn.
Tâm là có vị trí ở trung tâm.
Tâm còn có nghĩa là tim của đèn dầu.
Từ xưa đến nay, văn hóa của người Việt vẫn luôn coi trọng chữ “Tâm” bởi tầm quan trọng của nó trong đời sống tinh thần. Tâm có ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng, đến cảm xúc của con người, kéo theo có thể ảnh hưởng đến cả cuộc sống của họ.
Tâm an thì cuộc sống nhẹ nhàng.
Tâm vui thì cuộc sống hạnh phúc.
Tâm đố kỵ thì cuộc sống phiền não.
Tâm dối trá thì cuộc sống nặng nề.
Tâm tranh giành thì cuộc sống căng thẳng.
Ngoài ra, chúng ta có rất nhiều từ hay khi đi cùng với chữ “Tâm”:
– Tâm trạng: Nói đến trạng thái tinh thần.
– Tâm trí: Là những suy nghĩ, nhận thức có căn cứ.
– Tâm tưởng: Ý nghĩ, suy nghĩ từ trái tim; hoặc suy nghĩ nằm bên trong con người.
– Tâm tính: Tính tình được hình thành từ bên trong.
– Tâm ý: Ý nghĩ rất tâm đắc, đặc biệt thường được dùng trong bối cảnh tình yêu.
– Tâm cảm: Khả năng cảm nhận, khả năng thấu hiểu người khác.
– Tâm lực: Tập trung sức lực vào việc nào đó làm cho đến khi nó hoàn thành. Thiếu tâm lực, người ta làm việc gì cũng rất thờ ơ, thiếu tập trung.
– Tâm đức: Những điều tốt do tâm phát sinh, có sự cảm thông, không toan tính, giúp đỡ bằng cả trái tim.
– Lương tâm: Có ý thức về mặt đạo đức, lẽ phải.
– Chân tâm: Tâm thanh tịnh, không dao động, dễ dàng tha thứ, buông bỏ, trạng thái tinh thần rất an lạc.
– Vọng tâm: Tâm quá dao động, bị mê muội bởi tham, sân, si.
– Thanh tâm: Một tấm lòng thanh khiết.
Tóm lại, khi nói đến “Tâm” là chúng ta có thể nghĩ ngay đến những gì thật ấm áp, yêu thương, những gì thuộc về lẽ phải và hợp lòng người.
Chúc mọi người một năm mới luôn có chữ “Tâm” ở bên mình, để chúng ta luôn biết yêu thương và được yêu thương.
Võ Ngọc Đông Phương
